Wapening

Inhoud

• Inleiding
• Organisatie
• - Ontwerp
• - Financiën
• - Regelgeving
• - Organisatie
• - Planning
• Techniek
• Inspectielijst

Techniek

1. Betonsoort
Bij het bestellen van de beton dient men een aantal stappen door te lopen; deze zaken zijn vooral van belang voor de uitvoering en werkvoorbereiding. Echter het is goed om als bouwbegeleider kennis te nemen welke zaken belangrijk zijn bij het bestellen van de juiste beton. De te volgen stappen zijn:

• Bepaal de sterkteklasse;
• Bepaal milieuklasse;
• Bepaal gewenste verwerkbaarheid;
• Bepaal nominale korrelafmeting;
• Bepaal chlorideklasse;
• Bepaal gewenste of voorgeschreven cementsoort;
• Bepaal overige toevoegingen en/of bijzonderheden.

2. Vaststellen betondekking
Juist omdat de milieuklassen van de beton invloed kunnen hebben op de betondekking, is het zaak dat de bouwbegeleider controleert of alle klassen juist zijn omschreven en of de daarbij behorende dekking overeenstemt met de tekeningen. Bij deze controle dient men ook de details mee te nemen.

3. Opslag wapening
De wapening dient vrij van de ondergrond te worden opgeslagen. Dit kan door middel van houten onderslagen. Roestvorming wordt over het algemeen gezien als een positieve factor voor wat betreft de hechting in de beton, dus een beetje roest kan geen kwaad. Het wordt anders als wapening (bijna) doorgeroest is. Indien er diverse netten, korven etc. worden gebruikt, is een ordelijke opslag gewenst.

4. Puntlassen
Bouwstaalnetten, en niet zelden, prefab korven, worden in de fabriek gepuntlast. Een controle op deze puntlassen dient ten minste eenmalig te worden uitgevoerd. Ervaring heeft geleerd dat soms het puntlassen oorzaak is geweest van het wegsmelten van de wapening zelf. De sterkte van het staal kan dan aanmerkelijk gedaald zijn. Bij twijfel een trekproef laten uitvoeren. In eerste instantie kan dit in de fabriek zelf, maar desnoods kan dit bij een onafhankelijk laboratorium, bijvoorbeeld TNO.

5. Bekisting fundering
Deze zijn in vele soorten leverbaar. Bekisting voor funderingsbalken kunnen compleet in polystyreen worden uitgevoerd, waarbij vooral aandacht nodig is voor het afschoren om deze kist op z’n plaats te houden. Voor een fundering op staal is dit niet geschikt. Bij funderingen is vooral de hoogte maatvoering van belang. 10 mm te hoog kan al aanleiding zijn voor een te dunne afwerkvloer. Denk ook aan de ventilatie van de kruipruimte.

6. Bekisting kolommen
De stekwapening die in de vloer is mee gestort, staat helaas maar al te vaak net verkeerd. De stekken moeten dan iets worden bijgebogen. Formeel mag dit niet, maar de constructeur kan hiermee soms akkoord gaan. Zorgen voor een waterdichte aansluiting op de ondergrond, ter voorkoming van het weglopen van cementwater tijdens de stort. Denk ook aan controle van leidingen, bijvoorbeeld WCD’s, CO2 en gasdetectie. Denk aan het toepassen van afschuiningsprofielen.

7. Bekisting vloeren
Er dient een stempelplan te worden opgesteld, waaruit blijkt hoeveel (rijen) stempels er nodig zijn. Dit stempelplan heeft vaak ook betrekking op meerdere bouwlagen boven elkaar, in verband met de verhardingstijd van de beton. Houd er bij een wandaansluiting rekening mee dat de wand na het storten van de vloer, nog schoongespoten kan worden om het lekwater te verwijderen. Houd, indien nodig, rekening met een spoelluik om binddraadafval e.d. af te kunnen voeren; geldt vooral bij traditioneel bekiste vloeren. Bij breedplaatvloeren komen andere zaken aan de orde zoals het wegknippen van tralie liggers, waardoor wellicht extra ondersteuning nodig is.

8. Keuren wapening
Bestekken gaan nog steeds hardnekkig uit van het aanbieden van een wapening ter keuring, minimaal 48 uur voor het storten. De praktijk is anders. Soms keurt de opzichter het einde van een vloerveld, terwijl aan het begin is gestart met het storten. Daarom zijn goede afspraken noodzakelijk. Is er sprake van een dagelijkse stort, bijvoorbeeld van tunnelkisten bij een woningbouwproject, terwijl er geen dagelijks toezicht is, dan is het raadzaam om een inspectielijst toe te passen. Zo is er altijd een schriftelijke  vastlegging van de keuring.
Bij belangrijke storten zal de bouwbegeleider tijdig de constructeur verzoeken de keuring te verrichten. De inspecteur van de dienst Bouw- en Woningtoezicht kan per keuring door de aannemer worden gewaarschuwd. Maar ook door middel van een stortschema. Het is bij grote projecten goed om gebruik te maken van een keuringsrapport. Alle relevante gegevens met  betrekking tot het keuren van wapening kan op deze wijze worden vastgelegd en kan een belangrijk archiefstuk zijn.

9. Stortnaden
De aannemer kan een voorstel indienen voor het maken van stortnaden, gebaseerd op werkbare eenheden. Dit kan worden bepaald door beschikbare bekisting, maar ook op een verwerkbare hoeveelheid beton. De constructeur zal hiervoor een goedkeuring dienen te geven. Ook de wijze waarop een stortnaad zal worden uitgevoerd dient besproken te worden.

10. Dilataties
Een gecompliceerd onderwerp. Een constructieve dilatatie dient in principe doorlopend te zijn. Bovendien dient deze in de buitenschil van het gebouw waterdicht te zijn. Dus ook een dilatatie in een keldervloer. Bovendien moet er een mogelijkheid worden geboden om te kunnen werken, want dat is wat we beogen. Bijvoorbeeld het toepassen van glijfolie. En het toepassen van een waterkerend dilatatieprofiel. Dit dient dan onderdeel te zijn van de bemonstering. Soms mag een dilatatie alleen horizontaal werken en moeten glijankers worden toegepast. Vaak in een RVS uitvoering. Dit alles is reden genoeg om het aan de orde te stellen bij een bespreking tussen aannemer en constructeur.

11. Dekking
Op de wapeningstekening is de dekking aangegeven. Veelal wordt gewerkt met supporters om de bovenwapening op te vlechten. De richting van deze supporters kan van belang zijn om te vermijden dat bij overlappen van wapeningsnetten en andere extra wapeningsstaven de dekking aan de bovenzijde gegarandeerd blijft. Door de supporters in de richting van (evenwijdig aan)de onderste staven van het bovennet te plaatsen, wordt al winst geboekt. Denk er vooral aan om voldoende supporters aan te brengen bij de beëindiging van de netten. Door het lopen op de netten kan anders dit net naar beneden worden getrapt. Bij grote vloervelden dient de dekking aan de bovenzijde te worden gecontroleerd met behulp van een waterpassing.

12. Schone bekisting
Zeker bij schoonwerk beton dient een schoonmaakbeurt te worden ingelast. Zaagsel, binddraad (voor zover niet RVS), papier, peuken, enz. dienen te worden verwijderd, meestal met water, soms met lucht. Als we hiervoor water gebruiken, denk dan aan een controleerbare waterafvoer door een spoelluik.

13. Sparingen
Zorg ervoor dat een bekisting voor de sparing goed is verankerd, zodat deze niet kan opdrijven of vollopen.
Bij trapsparingen is het van belang dat de bekisting ca. 5mm doorloopt in de wand. Hierdoor ontstaat een verdiepte strook in de trapopgang die eenvoudig kan worden gerepareerd. Houden we dit gelijk, dan is het risico aanwezig dat we een lichte verdikking krijgen die vervolgens moet worden opengehakt.
Als we een grote sparing moeten maken omdat er bijvoorbeeld een bouwkraan midden in een vloer wordt opgesteld, zorg dan voor een afgetekende afbakening aan de onderzijde van de vloer, dus door op de bekisting een lat aan te brengen ter plaatse van de stortnaad. Na het aanstorten van deze grote sparing is deze sponning eenvoudig te repareren.

14. Stekken
We zien wel eens dat de uitstekende wapening van heipalen is afgedekt met een felgekleurde emmer. Het is een prima beveiliging ook bij de hoger gelegen vloervelden. Het is trouwens ARBO technisch een verplichting om stekken die boven de vloer uitstekken af te dekken met stekbescherming.
Daarnaast is het schoren van stekken van belang, zeker als deze als stek voor prefab beton is bedoeld.
Ook kan worden gedacht aan een hulpstaaf om een rij van stekken uit te lijnen. Vermijd dat stekken na het storten worden aangebracht, de aansluiting van de beton rondom de stekken is niet meer gegarandeerd.
Het aanbrengen van de stekken en stekken planken dienen op een jusite wijze te gebeuren, controle van aantallen en plaats is van belang.

15. Randbekisting
Zeker daar waar ankers worden ingestort voor het later aanbrengen van een geveldragerconstructie, is het belangrijk dat de zijkant van de kist, bij een vloerrand, niet kan wijken. Soms past men een omgezette verzinkte plaat toe als eindbekisting, deze zijn absoluut niet stijf genoeg. Ook voor het doorlopen van de spouwisolatie dient de randkist voldoende stijf te worden uitgevoerd.

16. Prefab
Let erop dat bij het instorten van prefab voorzieningen, zoals balkons e.d. dat de wapening, zoals een Isokorf, op de juiste hoogte zit in het vloerveld. Als men een vloerveld sterk getoogd heeft met de gedachte dat deze na verharding recht komt te hangen, dan kan de wapening van het prefab wel eens te laag uitkomen in de bekisting van de vloer. Bij een tunnelbekisting wordt extra attentie gevraagd voor het probleem van het nazakken. Balkons kunnen zelfs gaan scheuren aan de onderzijde door deze doorbuiging.

17. Scheuren van jong beton
Alhoewel dit geen specifiek onderdeel is van het keuren van wapening, willen we op deze plaats toch iets vermelden over scheuren in beton.
We onderscheiden sedimentatie scheuren, die ontstaan na het storten. De zwaardere delen van het mengsel zakken onder invloed van de zwaartekracht na. Als er nu een obstakel aanwezig is, zoals een staaf van de bovenwapening, zal de sedimentatie links en rechts ongehinderd kunnen plaatsvinden, en er boven dit obstakel een scheur ontstaan. Bij vloeren herkent men deze scheurvorming op de plaats van beugels. Bij kolommen is dit herkenbaar doordat de bovenkant enigszins scheurt ter hoogte van de beugels.
Daarnaast onderscheiden we plastische krimpscheuren. Een gevolg van het nazakken is, dat er een dun laagje water op het betonoppervlak verschijnt. De verdamping hiervan kan zich doorzetten in de poriën van de top van de beton. De poriën vernauwen zich wat scheurvorming met zich mee kan brengen. Het verloop hiervan kan grillig zijn. Afdekken of nathouden is dus belangrijk.