1. Type bekisting vaststellen en vooraf keuren
De bekisting die de aannemer wenst toe te passen is een kritisch onderdeel. De bouwbegeleider laat zich informeren over het type bekisting en of het om een gebruikte kist gaat of een nieuwe. In alle gevallen dient de bekisting te worden gekeurd.
Iedere deuk in de kist geeft een uitstulping in de betonwand! De bekisting van de topgevels, die vaak schuin zijn, dient te zijn voorzien van luikjes zodat de beton goed kan worden verdicht. Indien aan het uiterlijk van de beton eisen worden gesteld, doordat de wand bijvoorbeeld als ‘schoon beton’ zichtbaar blijft, dienen vooraf afspraken te worden gemaakt over de bekistingnaden, de plaats van de centerpennen en de waterdichte aansluitingen ter voorkoming van het wegvloeien van cementwater.
Voor schoon beton, dient een projectspecificatie te worden opgesteld. Dat houdt in dat er vooraf in het bestek moet worden aangegeven waaraan het “schoon beton” element moet voldoen; daarna wordt er een werkplan met specificatie opgesteld; zodat tijdens de uitvoering aan de hand van deze specificatie controles kunnen worden uitgevoerd.
2. Kimaansluitingen
Indien de aannemer op de vloeren kimmen aanbrengt om daar later de wandbekisting tegenaan te stellen, dient de kwaliteit van de kimmen in overeenstemming te zijn met de kwaliteit van de wand. Het is immers een onderdeel van deze wand. Bijzondere aandacht moet worden besteed aan het voorkomen van het weglopen van cementwater na het storten van de wanden. Cementwater verhoogt de kans op grindnesten. Dit geldt ook indien de aannemer gebruik maakt van in de vloer gestorte stalen kimijzers. De bekisting komt in dat geval op een ruwe vloer te staan en de naad tussen vloer en bekisting moet waterdicht worden gemaakt voor het storten.
3. Opslag wapening
De wapening dient op een deugdelijke manier te worden opgeslagen, zodat er geen zand- en grondresten aan de wapening blijven vastgekoekt. Leg ook geen wapening op een gevlinderde vloer; roest blijft als bruine vlekken achter op “schoon beton”; zoals ook op een prefab element. Het afdekken van prefab onderdelen is dan ook een “must”.
4. Het keuren van “in het werk gestort beton”
De fundering begint met keuren van de bekisting, de wapening, de dekking en de sparingen; maatvoering van de op te nemen onderdelen als ankers etc.
De stelwand, het keuren kan het beste plaatsvinden voordat de sluitkist wordt aangebracht. Op dat moment dienen alle voorzieningen te zijn aangebracht. Bij de eerste wand wordt een volledige keuring aanbevolen, inclusief een hoogtecontrole ten opzichte van het peil. Dekking van de wapening, de wapening zelf, sparingen en raveelwapening, installatieonderdelen en bevestiging, het schoonmaken van de kist en de vloer, bevestiging kopschotten en het te lood staan van de bekisting dienen kritisch te worden beoordeeld.
De vloeren, het keuren begint met de hoogte controle van de vloer kist (bekisting of breedplaatvloer); daarnaast geldt dat een controle van wapening, sparingen, op te nemen onderdelen etc. gelijk is aan die van wanden.
De kolommen, hierbij is het te loodstellen voor en na de stort van cruciaal belang. Verder geldt dat de wapening correct is aangebracht en dat de bekisting onberispelijk is.
De inspecteur van Bouw- en Woningtoezicht alsmede de constructeur dienen voor deze keuring en eerste stort te worden uitgenodigd.
5. Het storten van het beton
Alle partijen zijn gebaat bij een zo volledig mogelijk dicht betonoppervlak. Hoe minder luchtbelgaatjes er in het oppervlak aanwezig zijn, des te minder hoeft er te worden bijgewerkt.
Dit is in grote mate afhankelijk van:
Hier speelt ervaring een grote rol. Vooraf zijn afspraken gemaakt over al deze zaken.
Nadat het beton is gestort en afgewerkt, dient de kist te worden gecontroleerd op het te lood staan. Zo nodig kan dit in dit stadium nog worden gecorrigeerd, geldt voor vloer- en wandbekisting.
Er kan ook nog een onderscheid gemaakt worden tussen warme en koude gietbouw, met de daarbij behoorde voor- en nadelen. Warme gietbouw is een proces waarbij door warmte tot te voegen de sterkteontwikkeling op de bouwplaats wordt versneld. Bij koude gietbouw gebeurd dat niet. De eerste is vooral in gebruik bij stalen tunnelkisten de tweede vooral bij wandbekisting. Hierbij is de sterkteontwikkeling relatief laag en wordt de sterkte vooral gehaald door portlandcement toe te voegen. Ook hiervoor geldt dat de bouwbegeleider zich goed moet laten informeren.
6. Ontkisten
Bij temperaturen onder de +5 ºC wil het voorkomen dat bij het ontkisten installatieleidingen uit het beton worden getrokken. Een remedie kan zijn om met het ontkisten te wachten of een andere samenstelling van het beton te gebruiken. Het is een goede zaak dat bij de elektraleidingen meteen wordt gecontroleerd of de leidingen nog open zijn.
Direct na het ontkisten van de eerste betonwand dient een keuring plaats te vinden van de vlakheid, de maatvoering, luchtbelvorming en grindnesten. De eventueel aanwezige grindnesten dienen meteen te worden hersteld, de uitvoering hiervan is afhankelijk van de grootte en diepte van het grindnest. Eventuele andere onvolkomenheden kunnen bij een volgende stort worden gecorrigeerd.
Betonwanden en kolommen dienen na het ontkisten tijdelijk te worden geschoord, zodat bij wind of storm geen wanden/kolommen kunnen omvallen.
In zake de vloeren die met bekisting platen worden gemaakt, zal een keuring van de beton langer op zicht laten wachten, daar dit constructieve element een bepaalde sterkte moet hebben voordat de ondersteuning verwijderd mag worden. Daarnaast is dit ook afhankelijk van de voortgang, wordt er boven op de vloer verder gewerkt, want dan zou het kunnen zijn dat de onderstempeling langer moet blijven staan.
7. Nabehandeling
Hoge temperaturen kunnen weer andere problemen met zich meebrengen, namelijk: te snelle uitdroging. Door middel van nathouden met lauw water of het aanbrengen van een speciale vloeistof (curing compound) kan dit worden beheerst; dit geldt dan voor oppervlakte die bloot staan aan deze zaken, dit gebeurd meestal bij vloeren. Ook het beschermen tegen uitdroging door het aanbrengen van folie behoort tot de mogelijkheden. De folie moet dan wel tegen de beton aan ‘kleven’. De bovenzijde van wandkisten kunnen bij extreme hitte ook afgedekt worden om scheurvorming zoveel mogelijk tegen te gaan.
8. Afwerking
De besteksmatige afwerking van de betonwand kan aanleiding zijn tot extra maatregelen. Bij woningbouw zal elke luchtbel die groter is dan de norm toelaat, moeten worden uitgevuld.
Bij utiliteitsbouw kunnen de afwerkingen aanleiding geven tot andere betonsamenstellingen of toevoegingen van superplastificeerders. Zelfverdichtend beton behoort inmiddels ook al tot de mogelijkheden. Wat voor betonwanden geldt , kan ook worden doorgezet naar kolommen.
De bouwbegeleider zal in deze gevallen nauw overleg voeren met de hoofdconstructeur en Bouw- en Woningtoezicht.
De afwerking van de vloeren, gevlinderd of ruw in het werk gestort; de eerste zal meer aandacht behoeve dan de tweede. Waar bij de eerste veel aandacht voor de nabehandeling zal zijn de bij de tweede.